Sistem merupakan satu set himpunan objek atau angkubah yang berada dalam satu sempadan. Sistem bumi mempunyai interaksi dan saling berkaitan diantara satu dengan yang lain. Ciri-ciri sistem ialah seperti bermatlamat untuk mencapai keseimbangan dimana angkubah-angkubah yang mengalami gangguan akan bertindak mencari keseimbangan yang baru. Sistem juga mempunyai sempadan dan fungsi yang tersendiri. Sistem bumi yang utama terbahagi kepada emapat komponen atau angkubah iaitu sistem atmosfera, sistem hidrosfera, sistem biosfera dan sistem litosfera. Keempat-empat subsistem bumi ini mempunyai pertalian kerana saling berinteraksi diantara satu dengan yang lain.
Interaksi diantara keempat-empat sistem ini boleh dilihat melalui proses kitaran hidrologi. Kitaran hidrologi merupakan fasa-fasa pertukaran air dalam pelbagai bentuk seperti cecair, gas dan pepejal yang melalui pelbagai ruang di bumi secara berterusan. Ia meliputi pelbagai proses fizikal dan simpanan. Dalam sistem hidrologi ini, tiada terdapat titik permulaan dan tiada penamat yang mutlak. Ia merujuk kepada sistem edaran air yang melibatkan pelbagai storan dan laluan untuk air itu berputar dan bertukar dari satu bentuk kepada bentuk yang lain (Rusly Musa & Nurashikin Abdullah. 2007).
Dalam kitaran hidrologi, air akan tersejat ke dalam atmosfera dari lautan, lalu membentuk wap-wap air yang akan berkumpul menjadi awan. Wap-wap (awan) ini akan dialirkan secara melintang oleh angin ke bahagian daratan. Wap-wap air ini apabila mencapai ke peringkat tepu, ia kemudiannya akan turun sebagai kerpasan sama ada dalam bentuk hujan, embun, salji, dan sebagainya. Di bahagian darat, kerpasan ini pula akan dialirkan dalam pelbagai cara seperti melalui larian permukaan atau dialir oleh oleh sistem sungai ke laut selepas dipintas oleh tumbuhan. Kerpasan yang jatuh ke permukaan bumi sangat penting untuk membantu proses tumbesaran tumbuh-tumbuhan serta amat penting kepada komponen biotik dan abiotik. Sebahagian daripada kerpasan itu juga akan menyusup masuk ke dalam tanah dan mengalir sebagai air bawah tanah yang juga menuju ke laut yang akan disejat semula. Pusingan ini melengkapkan edaran air atmosfera dan edaran air tanah dan disebut sebagai edaran hidrologi.
Dalam kitaran hidrologi, semua sistem akan turut terlibat. Contohnya, proses sejatan yang berlaku di kawasan permukaan air seterusnya diikuti oleh pemeluwapan dan kerpasan yang berlaku dalam sistem atmosfera. Proses pintasan/cegatan silara dari tumbuh-tumbuhan pula berlaku dalam sistem ekologi (biosfera). Air larian permukaan dan aliran sub permukaan berlaku dalam sistem geomorfologi. Akhirnya proses rembesan, aliran bawah tanah, akuifer yang membekalkan air kepada sungai, tasik dan lain-lain berlaku dalam sistem hidrologi.
Interaksi sistem hidrologi ini dengan sistem-sistem yang lain akan menghasilkan pelbagai proses dan tindakbalas. Antara tindakbalas hidrologi dengan sistem lain seperti sistem litosfera akan menghasilkan pelbagai proses dan kejadian ataupun tindakbalasnya seperti proses pergerakan dan hakisan air, lembapan tanih dan juga gerakan jisim yang berlaku dalam sesebuah lembangan saliran. Hubungan antara pergerakan air dan juga hakisannya adalah berkadar secara langsung. Pergerakan air yang laju, deras dan tinggi tanpa dipengaruhi faktor lain akan menyebabkan kadar hakisan adalah tinggi. Jika pergerakan air perlahan maka, kadar hakisan juga adalah perlahan dan rendah. Walau bagaimanapun, kadar hakisan air tidak dipengaruhi oleh pergerakan air semata-mata tetapi terdapat juga faktor lain seperti ciri permukaan tanih, tumbuhan litupan permukaan dan juga kecerunan dan ketinggian. Pergerakan dan hakisan air ini merupakan proses yang berlaku secara fizikal samaada di permukaan cerun dan juga di dalam alur sungai. Proses hidrologi juga memberi kesan kepada lembapan tanih dan juga proses gerakan jisim. Lembapan tanih ialah satu peratus kebasahan atau kelembapan sesuatu tanih. Ia sangat dipengaruhi oleh air. Jumlah air yang tinggi dalam sesuatu tanih akan menyebabkan tanih tersebut lembab dan basah. Manakala kandungan air dalam tanih yang kurang akan mengurangkan kelembapan tanih.
Secara kesimpulannya, semua sistem di muka bumi ini saling bertindak balas dan juga berinteraksi diantara satu dengan yang lain bagi mencapai tahap keseimbangan.
No comments:
Post a Comment